Maksymalną granicę świadczenia wyrównawczego ustala się na podstawie art. 7643 § 2 KC – w oparciu o średnie roczne wynagrodzenia agenta.
Zgodnie bowiem z tym przepisem:
Świadczenie wyrównawcze nie może przekroczyć wysokości wynagrodzenia agenta za jeden rok, obliczonego na podstawie średniego rocznego wynagrodzenia uzyskanego w okresie ostatnich pięciu lat. Jeżeli umowa agencyjna trwała krócej niż pięć lat, wynagrodzenie to oblicza się z uwzględnieniem średniej z całego okresu jej trwania.
W ostatnim artykule pisałem o tym, czy przepis art. 7643 § 2 KC może stanowić podstawę obliczania świadczenia wyrównawczego.
Dzisiaj kolejna kwestia, mianowicie – czy średnie roczne wynagrodzenie agenta winno być obliczone w oparciu o wynagrodzenie brutto (tzn. z VAT) czy też netto (bez VAT).
W mojej ocenie – wyłącznie w oparciu o wynagrodzenie brutto (z VAT).
Przepis art. 7643 § 2 KC mówi o „wynagrodzeniu”. Z punktu widzenia cywilistycznego kwota odpowiadająca podatkowi VAT stanowi zaś element wynagrodzenia – należy się ona agentowi tytułem wynagrodzenia (a nie na podstawie innego tytułu prawnego) i tym samym podlega wszelkim regułom mającym zastosowanie do wynagrodzenia agenta, np.:
- do kwoty odpowiadającej podatkowi VAT znajduje zastosowanie zasada, że nie można w umowie agencyjnej postanowić, że agent nabywa prawo do prowizji później niż w chwili, w której klient spełnił świadczenie albo powinien był je spełnić, gdyby dający zlecenie spełnił świadczenie (art. 7613 § 1 zd. 2 KC) – nie można tym samym odroczyć momentu powstania prawa do otrzymania kwoty prowizji odpowiadającej podatkowi VAT z naruszeniem tego przepisu, gdyż ta kwota również stanowi „prowizję” w rozumieniu art. 7613 § 1 zd. 2 KC;
- roszczenie o zapłatę kwoty odpowiadającej podatkowi VAT staje się wymagalne w terminie wskazanym w art. 7613 § 3 KC – gdyż kwota ta stanowi „prowizję” w rozumieniu art. 7613 § 3 KC.
Z uwagi na to, że kwota odpowiadająca podatkowi VAT stanowi element „wynagrodzenia” należnego agentowi, zaś brzmienie art. 7643 § 2 KC jest w tym zakresie jednoznaczne, nie powinno budzić wątpliwości, że przy ustalaniu maksymalnej wysokości świadczenia wyrównawczego należy uwzględniać kwoty brutto, a nie kwoty netto.
Do takich samych wniosków prowadzi analiza art. 17 ust. 2 lit. b) Dyrektywy, gdzie również mowa jest o „wynagrodzeniu” agenta (ang. remuneration, niem. Vergütung).
Warto zaznaczyć, że przedstawiona powyżej wykładnia od dziesięcioleci przyjmowana jest w Niemczech – „ojczyźnie” świadczenia wyrównawczego.
Jak stwierdził dr R. Emde (Vertriebsrecht. Kommentierung zu §§ 84 bis 92c HGB. Handelsvertreterrecht. Vertragshändlerrecht. Franchiserecht, wyd. 2, Berlin-Boston 2011, § 89b, Nb. 251):
Gemeint ist die Jahresbruttoprovisionen einschließlich Umsatzsteuer.